Birleşmiş Milletler’e (BM) üye 193 ülkeden 172’si oylamaya katıldı. Türkiye’nin girişimleriyle hazırlanan, ABD’nin adını anmayan, ama ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs kararını hükümsüz olduğunu savunan karar tasarısı, 9’a karşı 128 oyla kabul edildi. 35 ülke çekimser kaldı.
Kudüs’ün statüsüne ilişkin ‘İsrail’in İşgal Altındaki Doğu Kudüs ve Filistin Topraklarındaki Faaliyetleri’ başlıklı kararın bağlayıcılığı yok. Ama Trump’ın uluslararası toplum tarafından yalnız bırakıldığını göstermesi açısından önemli.
Oylamanın ardından Filistin Dışişleri Bakanı Riyad Maliki ile birlikte kameraların karşısına geçen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, kararın ezici çoğunlukla alındığına dikkat çekti. Çavuşoğlu, bundan sonra ‘1967 sınırları içinde başkenti Doğu Kudüs olan Filistin Devleti için daha çok çalışacakları’ mesajını verdi. Çavuşoğlu, BM üyesi ülkelerin oylama sonucuyla egemenliğin ve onurun satılık olmadığını gösterdiğini belirtti.
BM Genel Kurulu’nun açılışında konuşan ABD Temsilcisi Nikki Haley ise ”BM’ye parayı biz veriyoruz. Burada alınacak kararı önemsemiyoruz. Verdiğiniz oyları not ediyoruz” diye tehditleri devam ettirdi. Haley’in ”ABD bugünü hatırlayacak. Oylama, Amerikalıların BM’ye bakışı ve bize BM’de saygısızlık yapan ülkelere bakışımız konusunda bir fark yaratacaktır” sözleri bir kez daha dünyanın tepkilerini Trump yönetiminin üzerine topladı.
Ama dünya siyasetinde ağırlığı olan Almanya, Fransa, Britanya gibi Avrupa ülkeleri, Filistin yanlısı karara evet oyu verdi. Rusya, Çin’in yanısıra Suudi Arabistan gibi ABD’nin İslam alemindeki müttefik ülkeleri de bu cephede yer aldı.
ABD’den en çok dış yardım alan ülkeler olan Afganistan, Irak ve Mısır da Trump’ın tehditlerine rağmen Trump’ın kararını hedef alan karardan yana oy kullandı.
Karayipler’de küçük bir ada ülkesi olan Saint Vincent ve Grenadinler bile ABD Temsilcisi Haley’e bir mektup gönderip ”Ülke olarak ABD’yi kalıcı bir müttefik olarak görüyor, çok değer veriyoruz, ama Trump’ın kararına karşı oy kullanacağız. Bazen dostlar arasında görüş ayrIlığı olur. Kudüs konusunda da Saint Vincent ve Grenadinler saygı çerçevesinde ABD’den ayrılıyor, tıpkı ABD’nin pek çok sıkı müttefiğinin yaptığı gibi” dedi.
ABD ve İsrail’in yanısıra dünya siyasetinde etkisi olmayan ülkeler Trump’ın Kudüs kararına destek verdi. Bu 9 ülke şunlar: ABD, İsrail, Guatemala, Honduras, Marshall Adaları, Mikronezya, Nauru, Togo, Palau…
Çekimser oy kullanan ülkeler arasında ise Çekya, Kanada, Arjantin, Fiji, Güney Sudan, Romanya, Polonya, Uganda, Panama, Filipinler, Meksika, Macaristan, Bosna-Hersek, Haiti, Jamaika, Kiribati, Kamerun, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Benin, Vanuatu, Trinidad Tobago, Malavi, Tualu, Solomon Adaları, Ruvanda, Paraguay, Kiribati, Lesotho, Litvanya, Bhutan, Benin, Avustralya, Antigua ve Barbuda yer aldı.
BM Genel Kurulu’nda kabul edilen kararın bir benzeri, hafta başı BM Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) yapılan oylamada 15 üyeden 14’ünün evet oyunu aldı. Ama veto yetkisine sahip 5 daimi üyeden biri olan ABD veto kullandığı için reddedildi. Bunun üzerine İslam İşbirliği Teşkilatı zirve dönem başkanı olan Türkiye, İstanbul’da düzenlenen zirvede Doğu Kudüs’ü Filistin’in başkenti olarak tanıyan karar uyarınca, girişimi Yemen’le birlikte BM Genel Kurulu’na taşıdı.
BM Genel Kurulu’nda kabul edilen karar, BMGK’de 1967’den 2016’ya kadar geçmiş 10 karara atıf yapıyor. Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak ilan etmesi ve ABD’nin Tel Aviv Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşımasına ilişkin kararına atıfla ‘Kudüs’ün statüsüne ilişkin son kararlara yönelik ‘derin teessüfte’ bulunuyor. Kudüs’ün statüsünün BM kararları çerçevesinde müzakerelerle çözülecek en son konu olduğunı söylüyor. Karar metninde şöyle deniliyor: ”Kutsal Kudüs şehrinin statüsünde, karakter ve demografisini değiştirmeye yönelik herhangi bir adımın geçersiz, hükümsüz olduğu ve ilgili BMGK kararları uyarınca feshedilmesi gerektiği beyan olunur. Bu bağlamda tüm üye devletler 478 (1980) sayılı BMGK kararı gereğince Kutsal Kudüs şehrinde diplomatik misyon açmaktan kaçınmalı.”
|
